Parowozownia Gł. (Lokomotywownia Pozaklasowa ) Jelenia G.

W raz z wybudowaną w 1866 roku linią Śląskiej Kolei Górskiej z Görlitz do Kłodzka, powstała w Jeleniej Górze stacja, o której randze świadczyła wybudowana nieopodal parowozownia. Prostokątna trzytorowa hala zbudowana została z kamienia łupanego, a otwory okienne i bramy oblicowano cegłą. Mieściła w sobie sześć stanowisk naprawczych. Lokomotywownię tą wyposażono we wszelkie urządzenia do obsługi parowozów jak np. zasieki węglowe i stację wodną.

Rozwój jeleniogórskiej stacji  i otwieranie nowych linii kolejowych wychodzących z powstałego węzła kolejowego skutkował dalszą rozbudową parowozowni. Około 1907 r. powstała więc hala wachlarzowa na osiem stanowisk wraz z obrotnicą. Natomiast kolejna modernizacja zaplecza technicznego wiąże się z elektryfikacją szlaków  do Wrocławia, Görlitz, Szklarskiej Poręby i Kamiennej Góry, która została przeprowadzona w latach 1920-1932. Powstała w tym czasie hala utrzymania pojazdów trakcji elektrycznej zaopatrzona w przesuwnicę łącznie ze starą halą przelotową dysponowała 22 stanowiskami.

 

Przed II wojną światową jeleniogórska lokomotywownia utrzymywała na swoim stanie min. parowozy serii 64 (OKl2) i T14¹ (TKt2), ale też i elektrowozy wśród których znajdowały się takie serie jak E17, E18, E44, E92, oraz jednostki trakcyjne  ET89.

Tuż po wojnie w Jeleniej Górze powołano do życia parowozownię, będącą już od 1946 roku parowozownią główną.

Na stanie parowozowni znajdowało się 57 sztuk parowozów serii TKt2, Tr6, Ot1, Pt47 oraz 49 wagonów pasażerskich różnych typów.

W 1957 roku parowozownia posiadała:

 

·         4189m torów

·         3,7 h powierzchni

·         27 obrabiarek metalu

·         3 obrabiarki drewna

·         29 krytych stanowisk naprawczych

·         4 otwarte stanowiska naprawcze

·         11 budynków o łącznej powierzchni 9.465,66m²

 

Równocześnie wraz z elektryfikacją linii do Wrocławia ukończonej 17.XII.1966r. na terenie lokomotywowni powstał Punkt Rewidencki Elektrowozów. Punkt ten na początku funkcjonował jako zamiejscowy oddział lokomotywowni Wrocław Główny do 1975 roku, gdy wszedł w struktury lokomotywowni w Jeleniej Górze.

Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych sukcesywnie przydzielano do jeleniogórskiej lokomotywowni lokomotywy spalinowe ( początkowo SM30,SM42), co wymagało stworzenia zaplecza do ich obsługi.

W pierwotnej wersji przewidziano modernizację lokomotywowni wachlarzowej na potrzeby nowej trakcji. W 1969 roku z okazji 25- lecia PRL, załoga podjęła zobowiązanie o przystosowaniu tej hali w czynie społecznym. W latach 1969-1970 wykonano obniżenie międzytorza na dwóch stanowiskach oraz przygotowano miejsce dla pomieszczeń zaplecza warsztatowego dla pracowników. Dalsza modernizacja napotkała trudności zaopatrzeniowe w materiały budowlane oraz niewywiązanie się Oddziału Budynków z naprawy dachu obiektu. W związku z powyższymi trudnościami oraz planowanym przyjęciem lokomotyw SP45, podjęto decyzję o adaptowaniu części hali prostokątnej trzytorowej dla potrzeb trakcji spalinowej.

Zaplecze zostało ulokowane w miejscu gdzie uprzednio znajdowało się stanowisko mycia kotłów ( od strony dworca) i obejmowało:

 

·         Wykonanie kanałów rewizyjnych w torach 383 i 384 wraz z oświetleniem.

·         Zainstalowanie podgrzewacza oleju przekładniowego.

·         Zainstalowanie w budynku kotłowni urządzenia do uzdatniania wody układów chłodniczych lokomotyw.

·         Modernizację zaplecza dla pracowników.

·         Wykonano stanowisko do mycia filtrów .

·         Wykonano stanowisko badań końcówek wtryskiwaczy.

·         Zainstalowano kocioł typu „VAPOR” do podgrzewania wody w układach chłodniczych lokomotyw.

 

W tym samym czasie tj. od 1969 roku prowadzono budowę stacji paliw do tankowania lokomotyw spalinowych. Inwestycja ta była niezwykle pilna gdyż posiadane lokomotywy spalinowe serii SM30 tankowano w ościennych lokomotywowniach ( np. MD Wałbrzych). Dnia 24.03.1969 pismem nr MD9-712/9/69 Zarząd Trakcji DOKP Wrocław wyraził zgodę na budowę stacji w czynie społecznym. Powstającą stację paliw lokowano obok lokomotywowni wachlarzowej na przedłużeniu ulicy Krakowskiej.

 

Mimo problemów z zaopatrzeniem budowy do 1971 roku wykonano:

 

·         Fundamenty pod zbiorniki

·         Ustawiono 4 zbiorniki

·         Przygotowano teren do dalszych prac

 

W następnych latach powoli acz sukcesywnie powstawała stacja paliw,  w tym czasie wykonano:

 

·         Osprzęt zbiorników

·         Instalację paliwową

·         Wybudowano pompownię

·         Zainstalowano pompy

·         Zainstalowano dystrybutory

 

Plan rozmieszczenia urządzeń stacji paliw MD Jelenia Góra

 

Ostatecznie w skład kompleksu stacji

 paliw weszły:

 

·         Pompownia i przepompownia

·         4 zbiorniki oleju napędowego

·         2 zbiorniki podziemne oleju silnikowego

·         Instalacje olejowe

·         Pomieszczenie dystrybutorów ( 2 na olej napędowy, 1 na olej silnikowy)

 

Techniczny odbiór stacji odbył się 06.02.1974 roku, a sama stacja przeszła na stan służby zaopatrzenia materiałowo – technicznego.

W końcówce lat siedemdziesiątych rozpoczęto prace nad przebudową zaplecza technicznego lokomotywowni i dostosowanie go do planowanych potrzeb w zakresie utrzymania pojazdów trakcyjnych.

Planowano wtedy iż jednostka przyjmie na stan 50 sztuk lokomotyw spalinowych, 22 sztuki lokomotyw elektrycznych, 16 zespołów trakcyjnych, jak też będzie wykonywała przeglądy i naprawy dla dwunastu obcych pojazdów trakcji spalinowej. Do realizacji tych zadań koniecznym stało się stworzenie nowego obiektu warsztatowego.

Budowa nowej hali podzielona została na cztery etapy .

 

1.       Wyburzenie części obiektów i budowa części hali przeglądowo naprawczej.

2.       Wyburzenie dotychczasowego obiektu i budowa drugiej części hali.

3.       Budowa hali przeglądowo naprawczej dla jednostek trakcyjnych.

4.       Budowa obiektów obrządzania i przeglądów kontrolnych oraz myjni lokomotyw.

 

 

Nowopowstała hala miała docelowo posiadać 8 torów i pomieścić 23 stanowiska naprawcze. Niestety powyższa inwestycja nie doszła do skutku, choć poczyniono pod nią pewne przygotowania. Na wyrost około 1981 roku wyburzono całą parowozownię wachlarzową, pozostawiając jedynie fragmenty przylegających zabudowań które w dalszym ciągu wykorzystywano jako punkt solarski i magazyn.  W tym też czasie przeprowadzono także szereg prac modernizacyjnych :

 

Ø  Modernizacja pomieszczeń socjalnych w 1982r.

Ø  Wykonanie akumulatorowni w 1983r.( w ocalałych budynkach lokomotywowni wachlarzowej).

Ø  Modernizacja zaplecza do obsługi pojazdów spalinowych w 1984r.

Ø  Wymiana bram wjazdowych i budowa suwnicy bramowej w 1984r.

Ø  Doprowadzenie sieci trakcyjnej 3kV.

Ø  Budowa pomostu do napraw urządzeń na dachu elektrowozów.

Ø  Adaptacja dawnego dźwigu węglowego na potrzeby wymiany pantografów ( udźwig 1500kg.).

Ø  Budowa nowego budynku( przy Oddziale Samochodowym)

Ø  Budowa nowej kondygnacji w przychodni lekarskiej.

Ø  Modernizacja sieci grzewczej Oddziału Samochodowego i budynku administracyjnego.

Ø  Modernizacja kotłowni centralnej wraz ze zmianą systemu ogrzewania z parowego na wodne.

Ø  Budowa nowego piętra przychodni lekarskiej.

W roku 1987 zaprzestano użytkowania hali z przesuwnicą i rozpoczęto jej fizyczną likwidację wraz z przyległymi zabudowaniami, która nastąpiła w 1988 roku. Pozostawiono tylko hale prostokątną w której przeprowadzano naprawy lokomotyw spalinowych i elektrycznych. Po byłej hali parowozowej pozostały jedynie budynki spawalni i spężarkowni. Na skutek trudności gospodarczych końcówki lat osiemdziesiątych, zaniechano kontynuacji inwestycji, a do istniejących zabudowań dobudowano tzw. „ halę zapadni” , w której funkcjonowała zapadnia K1257 i elektrowciąg. Prace budowlane zakończono w 1989 roku. Po przebudowach jakie miały miejsce w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych  powierzchnia hal wynosiła 1701,69m², a ich kubatura 12.762,78 m³.

Przełom lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych wiąże się z likwidacją wielu jednostek organizacyjnych lokomotywowni:

 

·         Skład opału- zlikwidowano w 1985r.

·         Modelarnia- przekazano do Muzeum Kolejnictwa z dniem 1.8.1992r.

·         Odział Urządzeń Technicznych – połączono z Oddziałem Napraw Lokomotyw w 1993r.

 

W ostatnim dniu samodzielnego funkcjonowania lokomotywowni, posiadała ona następujące jednostki organizacyjne:

·         Referat ds. pracowniczych

·         Referat ekonomiczno- finansowy

·         Odział napraw lokomotyw i urządzeń

o    Grupa napraw lokomotyw spalinowych

o    Grupa napraw lokomotyw elektrycznych

o    Grupa obrządzania

o    Grupa utrzymania maszyn i urządzeń

·         Odział dyspozycji trakcji

o    Dyspozytura

o    Instruktorzy

o    Laboratorium

·         Odział samochodowy

o    Warsztat

o    Dyspozytura

·        

Komisarze odbiorczy

·         Inspektorat BHP

 

Zarządzeniem Nr 17/95 Naczelnego Dyrektora Dolnośląskiej Dyrekcji kolei Państwowych we Wrocławiu z dniem 14 lipca 1995 roku nastąpiła zmiana organizacyjna przekształcająca Lokomotywownię Pozaklasową w Jeleniej Górze w Zamiejscowy Oddział Eksploatacyjno- Naprawczy lokomotywowni pozaklasowej w Wałbrzychu.

STAN ZATRUDNIENIA W MD JELENIA GÓRA W POSZCZEGÓLNYCH LATACH
data	zatrudnienie
01.01.1946	320
01.01.1952	453
01.01.1953	450
01.01.1954	486
01.01.1955	495
01.01.1957	660
01.01.1959	790
01.01.1961	687
01.01.1963	794
01.01.1965	676
01.01.1967	657
01.01.1973	551
01.01.1981	678
13.07.1995	309

NACZELNICY MD JELENIA GÓRA (1945-1995)
Teofil	Brożek
Franciszek	Jackiewicz
Kazimierz	Lewicki
Karol	Newporany
Bogdan	Malicki
Albert	Bieleninik
Bronisław	Rosiński
Zdzisław	Siegieńczuk
Zbigniew	Rożek
Stanisław	Wedral
Zdzisław	Łukaszewicz
Jerzy	Mazur
Edward	Wiśniewski
Zdzisław	Łukaszewicz
Edward	Wiśniewski